Gemeentelijk stembureau
Het gemeentelijk stembureau stelt de dag na de verkiezingen, in een openbare zitting het gemeentetotaal vast. De zitting van het gemeentelijk stembureau en het tellen van de stemmen is openbaar. De locatie en tijden waarop het gemeentelijk stembureau de centrale telling uitvoert, worden op deze webpagina later bekend gemaakt.
Wat doet het gemeentelijk stembureau?
In sommige plaatsen worden stemmen op een decentrale manier geteld. Het stembureau van de gemeente bekijkt dan de verslagen (processen-verbaal) van de stemlokalen tijdens een openbare bijeenkomst. Als er een verschil is tussen het aantal mensen dat mocht stemmen en het aantal stemmen in de stembus, zonder duidelijke reden, dan besluit het stembureau om de stemmen opnieuw te tellen. Dit gebeurt ook als er fouten zijn gemaakt bij het optellen van de stemmen in het verslag van een stemlokaal. Als er na het opnieuw tellen nog steeds fouten worden ontdekt, wordt dit opgeschreven in een verbeteringsdocument (corrigendum). Daarin staan alleen de aangepaste gegevens. Dit document wordt toegevoegd aan het verslag van het stemlokaal. Nadat alle fouten zijn rechtgezet, maakt het gemeentelijk stembureau tijdens de openbare bijeenkomst de uitslag bekend op gemeentelijk niveau. Als er verschillende kieskringen zijn, wordt de uitslag op papier en digitaal doorgestuurd naar het hoofdstembureau. Als er maar 1 kieskring is, gaat de uitslag naar het centraal stembureau, zowel op papier als digitaal. De burgemeester is hiervoor verantwoordelijk en zorgt voor deze overdracht.
In gemeenten die centraal tellen, telt het gemeentelijk stembureau in een openbare bijeenkomst alle stembiljetten van alle stembureaus, op lijst- en kandidaatsniveau. De uitkomst van deze telling vergelijkt het gemeentelijk stembureau met de uitkomst van de telling op lijstniveau door de stembureaus. Als er verschillen zijn onderzoekt het gemeentelijk stembureau die en geeft hiervoor een verklaring in het verslag (proces-verbaal).
Het aantal toegelaten kiezers hoeft niet opnieuw geteld te worden door het gemeentelijk stembureau. Alleen als er een verschil is tussen het aantal toegelaten kiezers en het aantal stembiljetten waarvoor het stembureau geen verklaring heeft gegeven, telt het gemeentelijk stembureau het aantal toegelaten kiezers opnieuw. Blijft het verschil bestaan, dan geeft het gemeentelijk stembureau hiervoor een verklaring in het proces-verbaal. Nadat mogelijke fouten zijn hersteld, stelt het gemeentelijk stembureau in de openbare bijeenkomst de uitslag op gemeenteniveau vast. Bij een verkiezing met meerdere kieskringen gaat de uitslag op papier en digitaal naar het hoofdstembureau. Bij een verkiezing met een kieskring gaat de uitslag op papier en digitaal naar het centraal stembureau. De burgemeester is hiervoor verantwoordelijk en zorgt voor de overdracht.
Aanwezigen kunnen tijdens de zitting eventuele bezwaren naar voren brengen. Het gemeentelijk stembureau neemt de bezwaren op in het proces-verbaal.
Openbaarmaking
Gemeenten publiceren de processen-verbaal met de berekende uitslagen van de stembureaus en het gemeentelijk stembureau op hun website. Op die manier kan eenieder die dat wil de handmatig berekende uitslagen van de stembureaus controleren met de gemeentelijke stemtotalen. Ook leggen de gemeenten de gemeentelijke stemtotalen en kopieën van de processen-verbaal (papieren verslagen) van de stembureaus ter inzage in het gemeentehuis.