Gouda pakt schooluitval aan met kindgerichte aanpak

Gemeente Gouda en de samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs willen dat alle jeugdigen passend onderwijs krijgen. Langer dan 3 maanden thuis zitten zonder plan van aanpak van onderwijs en jeugdhulp is onacceptabel. Scholen en jeugdconsulenten in Gouda zijn er samen verantwoordelijk voor dat zo’n plan tijdig wordt gemaakt. Daarbij heeft regulier onderwijs de voorkeur boven speciaal onderwijs. Door meer in te zetten op ondersteuning van jeugdigen in en om de school, kan bovendien 30% op de kosten van jeugdhulp worden bespaard.

De gemeente en de samenwerkingsverbanden voor primair onderwijs (PO) en voortgezet onderwijs (VO) bereiden op dit moment een plan voor om langdurige schooluitval met concrete acties het hoofd te bieden. Hun doel is dat jeugdigen hun recht op onderwijs kunnen verzilveren.

In Gouda zijn er leerplichtige kinderen die soms lange tijd niet naar school gaan, ondanks het recht op passend onderwijs. Met een actieonderzoek van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW) is onderzocht waarom dit gebeurt, door 6 individuele gevallen diepgaand te analyseren.

De uitkomst toont aan dat jongeren vaak vastlopen door bureaucratische obstakels, lange wachttijden in de jeugdhulp en een gebrek aan gecoördineerde regie tussen onderwijs en zorg. De oplossing ligt in vraag-gestuurde samenwerking waarbij het perspectief van het kind en zijn of haar gezin centraal staat, in plaats van het aanbod vanuit losse instanties. Zo kan uitval worden voorkomen, de druk op jeugdzorg en speciaal onderwijs worden verlaagd en krijgen jongeren een eerlijkere kans om succesvol op te groeien.

Eerst het zuur, dan het zoet

Bij dit actieonderzoek werkte de gemeente samen met het PO en VO. ‘Eerst het zuur, dan het zoet’, gold als motto bij dit actieonderzoek: je weet immers pas wat je kunt verbeteren als je eerst analyseert waar het mis gaat en je begrijpt waarom.

Neem Pablo, 15 jaar. Hij ziet het niet meer zitten. Hij is opnieuw van zijn stage gestuurd en mag niet meer naar school, omdat hij daar vaak zijn woede niet kan controleren. Ooit gestart op vmbo-kader, is hij blijven zitten in de derde klas en afgezakt naar het basisniveau. Zijn moeder is bang dat hij mogelijk het criminele pad op gaat. Docent Carolien heeft goed contact met hem en wil een IPTA-coach inschakelen (Integrale Persoonsgerichte Toeleiding naar Arbeid). Pablo staat hiervoor open, maar hij is nog een jaar te jong. Deze leeftijdsgrens wordt strikt gehandhaafd. Wie heeft nu de regie over Pablo’s situatie? Leerplicht kan weinig doen en Pablo wil geen bemoeienis van de jeugdconsulent.

Patronen herkenbaar

Gouda kent enkele tientallen kinderen zoals Pablo, al verschillen hun situaties en zorgvragen van kind tot kind. Wat de kinderen gemeen hebben, is dat ze zijn vastgelopen en thuiszitten.

Daarbij zijn vaak patronen herkenbaar, zoals:

• De problemen in de klas zijn vaak te ingewikkeld om op te lossen met de normale aanpak op school.
• Een plek aanvragen in het speciaal onderwijs kost veel tijd en levert veel administratie op.
• Door lange wachtlijsten in de jeugdhulp en het speciaal onderwijs krijgen kinderen niet op tijd de hulp die ze nodig hebben. Daardoor gaat het vaak slechter met jongeren die al thuiszitten of dreigen uit te vallen.
• Er is niemand met de juiste bevoegdheden die zowel het onderwijs als de zorg kan aansturen en coördineren.
• Sommige ouders gaan zelf op zoek naar andere oplossingen, vaak omdat ze gefrustreerd zijn over het gebrek aan resultaat.
• Als kinderen eenmaal uit de klas verdwijnen, keren ze meestal niet meer terug naar school.

Kern van de oplossing

De kern van de oplossing ligt volgens het IPW in de omslag van aanbod-gestuurd naar vraag-gestuurd werken: niet de regels of instanties centraal stellen, maar het kind en zijn of haar gezin. Door nauwere samenwerking tussen scholen, jeugdhulp en ouders moet een gecoördineerde, persoonsgerichte aanpak de nieuwe standaard worden. Daarmee kunnen naast verzuim en schooluitval ook zwaardere, veelal dure en specialistische jeugdzorg en in uiterste gevallen uithuisplaatsingen worden voorkomen. Het helpt de gemeente het aantal jeugdigen dat gebruikmaakt van jeugdhulp verder terug te dringen. Dat vermindert de druk op wachtlijsten in de jeugdhulp en verlaagt kosten. Maar het belangrijkste voordeel van een gecoördineerde en persoonsgerichte aanpak is dat het kinderen helpt. Want ieder kind moet kansrijk kunnen opgroeien.

Het plan van aanpak dat gemeente Gouda en de samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs nu maken, moet in de loop van dit jaar worden voltooid.