Kunst op straat is extra kwetsbaar en verdient beter beheer
Gouda moet meer werk maken van het beheer van kunstwerken die op straat en op andere vrij toegankelijke plekken in de stad te zien zijn. Ook zaken als tijdelijke opslag, restauraties en het verwerven van toekomstige kunstwerken verdienen meer permanente aandacht.
De collectie beeldende kunst in de openbare ruimte van Gouda telt ruim 140, door hun locatie veelal kwetsbare werken. Er is stadsbreed een sterker besef nodig dat ze sociaal-maatschappelijke betekenis hebben en geen willekeurige decorstukken van het dagelijks leven zijn. Anders ligt onverschilligheid op de loer.
Die constatering doet het stadsbestuur na een waardemeting van alle kunstwerken in de openbare ruimte door externe experts. Inmiddels is dit omvangrijke onderzoek afgerond. Met deze waardemeting brachten de onafhankelijke adviseurs de betekenis, waarde en staat van de gemeentelijke kunstcollectie scherper in beeld. Op basis van dit onderzoek kan de gemeente stappen zetten naar een goed collectiebeheer. Daarvoor zijn inhoudelijke en financiële keuzes nodig. Burgemeester en wethouders hebben de gemeenteraad uitgenodigd hierover mee te denken en gezamenlijk een nieuw beleidsplan voor beeldende kunst in de openbare ruimte op te stellen, inclusief geactualiseerde richtlijnen. Op 20 maart staat hiervoor een beeldvormende vergadering met de raadscommissie samenleving gepland.
Kunst in de openbare ruimte is extra kwetsbaar voor slijtage, weersomstandigheden, ongelukken, vandalisme en diefstal. Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort bestaan er echter pas sinds 2021 richtlijnen in Nederland voor het beheer en behoud van buitenkunstcollecties.
Graag in gesprek met raad
Wethouder Thierry van Vugt (onder meer Kunst en Cultuur): “Ik ben blij dat er nu een soort nulmeting ligt om ons collectiebeheer te professionaliseren. We hebben de collectie vergroot afgelopen decennia. Dat voegt kwaliteit toe aan onze openbare ruimte en aan ons leven, maar daar horen ook beleid, beheer en onderhoud bij. Daar schort het aan. Gouda is een van de eerste middelgrote gemeenten die daar nu serieuzer werk van wil maken. Daarover gaan we graag in gesprek met de raad”.
De aantrekkelijkheid van de stad voor bewoners, ondernemers en bezoekers hangt mede af van de kwaliteit van de openbare ruimte en op veel plekken in Gouda is de openbare ruimte verrijkt met beeldende kunst.
“Deze kunst levert een wezenlijke bijdrage aan de leefbaarheid, de sociale samenhang en de lokale economie. Het is kunst in zijn meest toegankelijke vorm, vanzelfsprekend onderdeel van ons dagelijks leven en onze gedeelde ervaring en identiteit. Maar, juist omdat de aanwezigheid zo vanzelfsprekend lijkt, verlies je gemakkelijk uit het oog dat kunst in de buitenlucht ook kwetsbaar is. Soms ervaar je de waarde ervan pas als het verdwenen is, gestolen, gesloopt of onherstelbaar beschadigd”, aldus de externe experts Patricia Jansma en Dieuwertje WijsmulIer, die de waardemeting van alle kunstwerken in de openbare ruimte in opdracht van de gemeente Gouda hebben uitgevoerd.
Noodzaak van beheer
Een voorbeeld van hun stelling is het kunstwerk Phyllotaxis van beeldhouwer en landschapskunstenaar Sjoerd Buisman. Het is in 1991 gemaakt en stond altijd op de hoek van de Korte Vest en de Agnietenstraat, totdat het wegens bouwwerkzaamheden werd opgeslagen in een speciale bekisting in een depot aan de Sportlaan. De waardemeting door Jansma en Wijsmuller heeft aan het licht gebracht dat het kunstwerk om onverklaarbare reden uit de bekisting is verdwenen; onverklaarbaar, omdat het enkele tonnen weegt en niet zomaar kan worden opgetild en vervoerd. Een eigen onderzoek door de gemeente heeft het raadsel nog niet opgelost. Daarom heeft de gemeente voor de zekerheid aangifte gedaan (van bronsdiefstal). In breder perspectief toont deze verdwijning nog eens de noodzaak aan van serieus, toegewijd en permanent beheer van de totale buitenkunstcollectie, inclusief veilige opslag, aldus het stadsbestuur.
